U Ćirinom oku: Zaborav ne može uništiti ljepotu
Iz stare štampe (1984.): Velikan hercegovačke fotografije Ćiro Raič beogradskom dopisniku otkriva koja mu je slika najdraža, šta mu je od svega najljepše, te nas proročanski uči o objektima koji nestaju, da je “važno da sačuvamo, makar samo u arhivi” te da “zaborav ne može uništiti ljepotu”.
“Svaka slika, ma koliko bila zaustavljeni trenutak kretanja i zbivanja, ima svoj posebni život i sebi svojstvenu dinamiku” – kaže Ćiro Rajić, umetnik – fotograf iz Mostara.
Ćiro Rajić, 47-godišnji umjetnik fotografije iz Mostara, inače rođeni Konjičanin, bogatiji je od svojih sugrađana za čitavu jednu Hercegovinu. Samo se još kod Ćire u njegovomo oku i sjećanju i što je još važnije obimnoj i uredno složenoj arhivi, mogu naći davno nestali predjeli, nekadašnje doline kasnije preplavljene jezerom ili porušene zgrade. Zahvaljujući njemu to imaju i dnevni listovi, revije, monografije, katalozi izložbi, stručni i naučni časopisi…
– Samo mi treba reći mjesto i objekat i fotos je gotov za pet minuta – kazuje Ćiro kolegama novinarima i svima kojima treba slika koja se danas više ne može snimiti.
Objekti koji nestaju
Ćiro je možda imao sreću što je u ranoj mladosti postao specijalista Regionalnog zavoda za zaštitu spomenika kulture i prirode u Mostaru za snimanje objekata iz beskrajne riznice kulturno-istorijsko nasljeđa. Nije stoga čudo što mu je ta spomenična kultura i najdraža.
– Važno je da sačuvamo, makar samo u arhivi, ono što nestaje. Starine, znamenitosti, objekti koji se ruše… to na vrijeme mora biti “uhvaćeno”. Eto, moj najdraži fotos “Povratak” načinjen je u dolini Rame, sada taj pejsaž ne postoji, pod jezerom je. Za sve drugo ima vremena, ili bar mislim da ima.
Od dječačke znatiželje za apartom sa staklenim okom i završenog fotografskog zanata u Mostaru 1955. godine nije mu trebalo mnogo vremena da shvati da svaka slika ma koliko bila zaustavljeni trenutak kretanja i zbivanja, ima svoj posebni život i sebi svojstvenu dinamiku. Ćiro Rajić imao je dovoljno talenta i upornosti da savlada onu neuhvatljivu granicu gdje zanat prerasta u majstorstvo i umjetnost.
Nerv tragaoca i strast fotografa-putnika Ćiri ipak nisu dozvoljavali nikakve “uže specijalizacije”. Stoga se može vidjeti na svim značajnijim skupovima, proslavama, otvaranju likovnih izložbi i privrednih objekata, na svakoj “Veležovoj” utakmici… valja vjerovati da i golovi iz Ćirinog ugla izgledaju ljepši.
Slike kao najljepše priče
Nakon njegove posljednje, 14, samostalne izložbe, otvorene ljetos u Mostaru pod jednostavnim naslovom “Po Hercegovini” odjednom shvatamo da ljudi jednostavno ne poznaju svoj kraj. Predjeli kojima stalno prolazimo odjednom su nam novi, nepoznati. Da li Ćiro bolje vidi nego ostali ljudi?
– Mislim da su moje oči sasvim obične, ali je zainteresovanost za pejsaže, ljude, njihova zanimanja, za životinje, događaje veća nego kod drugih. Verao sam se uz brda do starih zidina nastojeći da u ruševinama fasada drevnih spomenika otkrijem lice i glas istorije, lutao sam uz rubove vodopada, peo se na brda i planine, krstario kraškim poljima i pitomim dolinama… Nema, vjerujem, kamena u Hercegovini gdje nisam stao.
Za najljepše priče ispisane fotograskim aparatom Ćiro Rajić je nagrađen Ordenom rada sa srebrnim vijencem, Jubilarnom medaljom Saveza konzervatora Jugoslavije. Nagrađen je, ako se tako može reći, stalnom saradnjom sa Akademijom nauka i umjetnosti BiH, Zemaljskim muzejom, Republičkim zavodom za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa, članstvom u Udruženju primjenjenih umjetnika BiH, velikim brojem samostalnih i zajedničkih izložbi u zemlji i inostranstvu.
– Najljepše od svega je kada se plakati grada sa mojim fotosom nalaze na svakom koraku, kada su čitavi časopisi obogaćeni mojim slikama, kada se o mom gradu štampa najljepša monografija, kada u svim krajevima zemlje ljudi gledaju Mostar i Hercegovinu mojim očima, kaže Ćiro. I saznanje da zaborav ne može uništiti ljepotu.”
Boško Šantić, list “Borba“, 2.3.1984.
PRILOG:
List “Borba“, 2.3. 1984.
Slobodan Krstanović i Ćiro Raič su autori kolor-fotografija u brošuri “Partizanski spomenik u Mostaru”.
brošura: Partizanski spomenik u Mostaru, IKRO Prva književna komuna, Mostar, 1980.
Ćiril Ćiro Raič, fotograf (1936.-2011.)
Rođen 1936. godine u selu Strgonice kod Konjica. U Mostar dolazi 1952. i učlanjuje se u Fotoklub “Salko Šestić“. Završava fotografski zanat 1955. godine, te se zapošljava kao fotograf u Zavodu za zaštitu spomenika kulture i prirode, gdje provodi cjelokupnu aktivnu karijeru. Sarađivao je sa brojnim naučnim institucijama, a njegove fotografije su objavljivane u radovima istaknutih naučnika, kao što su Alojz Benac, Đuro Basler, Šefik Bešlagić, Marian Wenzel i drugi. Zvanje majstora umjetničke fotografije stiče 1975. godine, kada je primljen u članstvo Udruge primijenjenih umjetnika BiH i Jugoslavije. Napravio je više od 200.000 fotografija, izlagao na oko
250 skupnih i 61 samostalnoj izložbi, te gotovo 200 tematskih samostalnih izložaba u zemlji i inozemstvu. Učestvovao je u brojnim samostalnim i grupnim izložbama u zemlji i inostranstvu, te dobio niz nagrada i priznanja.
1998. godine izdao je fotomonografiju. Preminuo je 2011. godine. Njegova arhiva proglašena je nacionalnim blagom BiH 2019. godine. Ćirini sinovi Vladimir i Davor nastavljaju očevo djelo, predano radeći na očuvanju njegove ostavštine. Izvor: večernji list; centarzamir. Fotografija: “Sloboda”.
Jedan primjer Ćirine fotografije Partizanskog spomen-groblja se može pronaći na sajtu foto-ciro.com.
Povezani članci: