Partizanski spomenik na rektorskom lancu
Bakreni rektorski lanac Univerziteta u Mostaru “Džemal Bijedić” izradio je umjetnik sa Kujundžiluka Ramiz Pandur, a jedan od uvrštenih elemenata je i Partizansko spomen-groblje.
Rektori dolaze i odlaze, a rektorski lanci ostaju kao vječni simboli časti i odgovornosti koje idu s tom funkcijom. Zapravo, kad stari rektor odlazi (a smjenjuju se obično svake četiri godine), kaže se da novi „preuzima rektorski lanac“. Pred tim lancem generacije studenata primaju svoje diplome. Svjetske ustanove visokog školstva grade ga od zlata i drugog cijenjenog materijala, poneke kite poput kraljevskih regalija a lanac mostarskog univerziteta mogao je biti samo od bakra, u skladu sa viševjekovnom plemenitom mostarskom i hercegovačkom tradicijom.
Nošenje rektorskog lanca je čast, primanje teškim trudom zaslužene diplome pred njom je čast, a kovanje jedne takve insignije, može se reći, još veća i posebnija. A čast da dizajnira lanac najstarijeg mostarskog univerziteta pripala je 1998. godine Ramizu Panduru, bakrorescu i umjetniku koji od davne 1965. godine, na vrhu Kujundžiluka stvara umjetnička djela i suvenire koji krase domove širom svijeta. Ovaj umjetnik sa dugogodišnjim stažom, brojnim izložbama, priznanjima i nagradama, poznat je po hercegovačkim motivima u svojim radovima i potekao je iz porodice koja je dala generacije bakrorezaca. U ateljeu „Art Studio Pandur“ danas aktivno djeluju tri generacije ove porodice, stvaraju se na licu mjesta umjetnička djela i suveniri ručne izrade, a takvi ateljei se u savremenoj turističkoj sredini često mogu na prste izbrojati.
Ramiz je, dakle, te daleke 1998. godine, po narudžbi gradonačelnika Safeta Oručevića i rektora Univerziteta prof. dr. Mustafe Selimovića, prihvatio izazov da svom svojom bakrorezačkom vještinom ostvari idejno rješenje i autorsku izradu.
Rektorski lanac se sastoji od sedam cjelina u krugovima koje, po Ramizovoj zamisli, simbolizuju (gledajući s lijeva na desno, odnosno od vrha na dole):
- duhan, grožđe, plodove Hercegovine,
- Stjepan-grad u Blagaju,
- Stari most,
- logotip Univerziteta „Džemal Bijedić“,
- Partizanski spomenik,
- stećak,
- drvorezbariju kao tradicionalni zanat.
Za Partizansko spomen-groblje, na kom je i spomen-ploča njegove tetke, skojevke i ratne bolničarke Rapke Zekić, Ramiz je izabrao motiv dijela zida i posebno „kosmosa“, koji se nalazi na najgornjoj terasi i predstavlja autorsku interpretaciju arhitekte Bogdana Bogdanovića na temu hercegovačke klesarske tradicije.
U intervjuu koji je dao mostarskom novinaru Refiku Hamziću prilikom otvaranja spomeničkog kompleksa 1965. godine, Bogdanović je naveo: „Završni motiv, krug i veliki štit, koji sam za sada nazvao “kosmos”, predstavlja na svoj način krajnji cilj čovečanstva. Jer, osnovna suština naše revolucije bila je humana i dok su se ljudi borili i ginuli, bili su nošeni idejom razuma, vere u ljudsku misao, njenu snagu, u večiti progres čoveka…“
A ta je vjera u ljudsku misao i progres, čitaoci će se sigurno složiti, upravo ono što treba da krasi jedan univerzitet.
Tako se i spomenik mostarskoj omladini, koji se po svojoj ulozi, simbolici i umjetničkom rješenju, doima poput kolektivnog stećka, našao odmah pored jednog tradicionalnog srednjovjekovnog, i rame uz rame sa Starim mostom.
Zahvaljujući Ramizu Panduru, preko rektorskog lanca, Partizansko spomen-groblje još jednom je potvrđeno kao neodvojiv dio mostarskog identiteta.
FOTO-PRILOG:
Ramiz Pandur prilikom izrade rektorskog lanca Univerziteta “Džemal Bijedić” 1998. godine.
Zahvaljujemo Art Studiju Pandur na ustupljenim podacima i fotografijama.