Partizanski spomenik u kompoziciji klasične muzike “Poema o Mostaru” Borisa Papandopula (1981.)
Četvrti stanak kompozicije “Poeme o Mostaru” splitskog kompozitora Borisa Papandopula posvećen je Partizanskom spomeniku u Mostaru, a inspirisan je poezijom Svetislava Mandića.
Iz stare štampe:
“Poema o Mostaru: Vijest da je Mostar sa 120.000 dinara nagradio muzičko djelo Borisa Papandopula, primljena je sa nevjericom i odobravanjem.
(Mostar, marta) – Mostarska kulturna baština odnedavno je obogaćena jednim izvanrednim muzičkim djelom. Riječ je o “Poemi o Mostaru”, autora Borisa Papandopula, akademika i eminentnog muzičkog stvaraoca, koji je na konkursu za simfonijsko djelo posvećeno gradu na Neretvi, među šest prispjelih radova, osvojio prvu nagradu. “Poema” je premijerno bila izvedena 14. februara, u Dan oslobođenja Mostara.
– Dvije su komponente inspirisale kompoziciju “Poema o Mostaru”, kaže Boris Papandopulo. Bio je to, prije svega, moj prvi boravak u Mostaru, upoznavanje tog divnog i privlačnog grada na Neretvi, njegovi stanovnici, neobično prijatni ambijent, stari dio grada. Stari most, Kujundžiluk, okolina, priroda i uopće posebni “štimung” koji prevejava Mostarom. S druge pak strane, pravu muzičku inspiraciju dali su izvanredni tekstovi i stihovi Hamze Hume, Alekse Šantića i Svetislava Mandića koji su s jednakim oduševljenjem i zanosom, posvećeni Mostaru i njegovim stanovnicima. Ima nečeg arhaičnog i uzvišenog u svim tim rečenicama i stihovima koji se neminovno nameću kompozitoru i tjeraju ga da sve to stavi u glazbu…
Po svojoj muzičkoj strukturi “Poema” je komponirana u obliku svite od četiri stavka koji sačinjavaju čvrsto povezanu i nedjeljivu cjelinu.
Prvi stanak je inspirisan Huminom “Pjesmom putniku”, drugi ambijetom Kujundžiluka (i tako se zove), treći nosi naziv po Šantićevoj pjesmi “Behar”, a četvrti je “Spomenik” – onaj veliki, Partizanski, podignut jednoj mladosti Mostara o kojoj je pjevao Svetislav Mandić u pjesmi “Poginuli mladići i djevojke”. (podvuklo partizansko.info)
Prema riječima Eugena Gvozdanovića, muzičkog kritičara iz Novog Sada, “poema” ostaje mostarska, ali će sigurno imati daleko šire odjeke. U većim muzičkim centrima vijest da je Mostar dao nagrada od 120 hiljada dinara za djelo koje će biti njegovo, primljena je sa čuđenjem i hvalom. Ne bez razloga, svakako.” B. Šantić.
PRILOZI:
U dvorani Narodnog pozorišta 13.02.1981. godine je bilo premijerno izvođenje ”Poeme o Mostaru” Borisa Papandopula. Dirigent: Boris Papandopulo. Solisti: Cynthia Hansell-Bakić, sopran, Split i Ante Mijač, bas, Zagreb. Izvor: Salko Šarić, “50 godina simfonijskog orkestra u Mostaru”, časopis “Most“, broj 194 (105 nova serija), godina XXXI januar/siječanj 2006.
Ovdje možete čuti dio “Poeme o Mostaru”:
Da se podsjetimo:
Svetislav Mandić, Poginuli mladići i devojke:
Koliko je stara planina
Velež planina
i jezero zeleno, Boračko,
nikad ih draži brđani pohodili nisu.
Po kamenju se prosipao
smeh dečaka, usred juriša,
po kamenju se prosipao
smeh devojaka, usred juriša.
Zato ih zavoleše
i Velež, stara planina,
i jezero zeleno, Boračko,
pa im predački zatvoriše oči,
pod jelama, pod jasenjem.
Svakog dana ja bih s njima da se razgovaram,
da mi kažu
bole li ih mrtve ruke bez pušaka,
bole li ih mrtve usne bez osmeha.
Izvor: brošura “Partizanski spomenik u Mostaru”
O kompozitoru:
Boris Papandopulo (1906. – 1991.), kompozitor i dirigent, sin operske pjevačice Maje Strozzi-Pečić i grčkog plemića Konstantina Papandopula. Kompoziciju je studirao u Zagrebu, a dirigovanje u Beču. Vodio je niz horova i orkestara u Rijeci, Sarajevu, Zagrebu i Splitu. Autor je impozantnog opusa (preko 400 djela) širokog muzičkog dijapazona koji je uključivao orkestralnu (simfonije, simfonijske pjesme, suite i dr.), koncertantnu (velik broj solističkih koncerata) i komornu muziku, solističke kompozicije, scenska djela (opere, balete), filmsku, sakralnu i drugu muziku. Jedan dio je posvećen i tekovinama narodnooslobodilačke borbe (kantata “Ustanici”, muzička poema “Stojanka majka Knežpoljka”). Prema Hrvatskoj enciklopediji, “premda je isprva deklarativno pristajao uz nacionalni stil i folklor, Papandopulov je skladateljski izričaj u osnovi antiromantičarski i neoklasicistički.”
Pored brojnih priznanja dobitnik je nagrade “Vladimir Nazor” za životno djelo 1968. godine.
Više informacije: enciklopedija.hr
Kompozicija “Ustanici” bila je preteča “Poeme o Mostaru” (list “Borba” 27.11.1951.):
Povezani članci: