(Ne)zaboravljeni gimnazijalci

Niko, Ranko i Safet – tri pala borca, đaka Gimnazije u Mostaru, kojima prijeti zaborav.

Većina imena na nestaloj spomen-ploči palim profesorima i đacima Gimnazije u Mostaru nalazila su se i na spomen-pločama na Partizanskom spomen-groblju. Našu pažnju privukla su tri nekadašnja đaka – učesnika NOB-a, čijim spomen-pločama na Partizanskom spomeniku nismo ušli u trag.

Imena ovih mostarskih gimnazijalaca upisana su u slavne stranice Mostara tokom NOB-a, kao i istorije najpoznatije mostarske škole. Ovaj članak napisan je kao pokušaj da se otrgnu od zaborava.

Niko Zelenika (1928 – 1944) – BORAC

Đak gimnazije u Mostaru, mlađi brat palog borca Ante Zelenike. U svojoj šesnaestoj godini 1944. stupio je u partizane. Poginuo je u borbama sa četnicima kod Boračkog jezera. Nikina slika objavljena je u brošuri “Partizanski spomenik u Mostaru” , ali ne i ime. Takođe se ne vodi kao borac ili žrtva rata u “Spomenici Mostara 1941-1945.” Nikina slika je takođe objavljena u knjizi 75 godina Gimnazije u Mostaru (1968).

Ranko Mihić (192? – 1942. Gornje Bodežište) – AKTIVISTA NOP-a, PRVOBORAC

Đak Gimnazije u Mostaru. Prvoborac, u prvoj grupi mostarskih omladinaca koji su sredinom avgusta 1941. krenuli u podizanje ustanka u Hercegovini iz mostarskog kvarta Bjelušine. Sekretar sreskog komiteta SKOJ-a u Gacku. Poginuo u ustaškom napadu na Gornje Bodežište 4. januara 1942. Rankovo ime i slika nisu u brošuri “Partizanski spomenik u Mostaru” niti u “Spomenici Mostara 1941-1945.”, iako se Ranko spominje na spomen-ploči u Gimnaziji i brojnim člancima.

Đak Branko Mihić spomenut je u članku o borbama kod Bodežišta (izvor: Sloboda).

Odlomak: “U zoru 4. januara 1942. godine, oko 800 ustaša iz Borča i njihovih saradnika napalo je sela Gornja Bodežišta, Torahin Do i Vratlo. U ovim selima nalazile su se male partizanske snage, i to mjesna partizanska četa iz Bodežišta i dio partizanske čete (desetak boraca) sela Jugovića, sa Vulom Skokom na čelu. Partizanska četa iz Pivskog bataljona, sa Radojem Tadićem na čelu, zatekla se u susjednom selu i priskočila u pomoć Bodežištanima (svega oko 70 pušaka). Čitav dan vođena je neravnopravna borba. Kada je pao mrak, a male partizanske snage gotovo ostale bez municije, ustaše su uspjele zauzeti selo. U toj borbi poginulo je 9 partizana i 28 žena, djece i staraca. Pored ostalih poginuli su Luka Nenezić, član Sreskog komiteta Partije, i Ranko Mihić, sekretar komiteta SKOJ-a za Gacko.”

Safet Velagić (? – 1945.) – BORAC

Prema izjavama porodice na društvenim mrežama, Safet Velagić je bio borac VI krajiške brigade. Poginuo je 1945. godine.

Đaci Gimnazije u Mostaru, VIb razred školske 1939/40. godine. Prema nekim izvorima, Safet Velagić je u gornjem redu u sredini u bijeloj košulji (peti s lijeva).

Spomen-ploča na Gimnaziji skinuta je i uništena tokom posljednjeg rata. Štaviše, nije poznato da li su gore navedeni pali borci imali spomen-ploču na Partizanskom, jer njihova imena nisu u Spomenici ili brošuri “Partizanski spomenik u Mostaru”, poznatim izvorima imena palih boraca. Spomen-ploča palim profesorima i đacima Gimnazije u Mostaru bespravno je skinuta 1992. godine. Bilo je bezuspješnih pokušaja da se vrati nakon rata. Grad i škola za sada ostaju neumoljivi.

Povezani članci:

Gimnazija u Mostaru: generacija koja je dala sebe