Uskoro: Glas palog borca, prvi put nakon više od osam decenija
U arhivu Vazduhoplovnog muzeja u Beogradu nalaze se dva zvučna zapisa jednog palog borca sa Partizanskog. Po prvi put snimci će biti dostupni javnosti prilikom izložbe Velike regionalne izložbe u Mostaru povodom 60 godina Partizanskog spomen-groblja, u periodu od 25.9. 2025. do 16.10.2025.
Franjo Intihar (1909. Zagreb – 1943. Augsburg), aviomehaničar, do rata živio je i radio u Mostaru kao kao narednik vojske Kraljevine Jugoslavije. Aprila 1941. učestvovao je u evakuaciji jugoslovenskih visokopozicioniranih funkcionera, a i sam je prešao na Bliski Istok, gdje je stupio u sastav RAF-a za Sredozemlje. Dodatnu obuku je primio u Kairu u Egiptu i u SAD-u.
Nakon obuke, postao je pripadnik jugoslovenskog odreda u sastavu 15. američke vazdušne armije (Royal Airforce Yug 15 AF USAAT), te član posade teškog bombardera B-24 (serija 42-70389 br. 21), jednog od četiri koje je američko ratno vazduhoplovstvo dodijelilo jugoslovenskim pilotima. Poginuo je kao član posade B-24 19. decembra 1943. iznad Augsburga u Njemačkoj.
Za vrijeme boravka u Sjedinjenim Američkim Državama, Franjo je snimio svoj glas na ploči, koja je kasnije pronađena u njegovoj zaostavštini. Audio zapis je vraćen porodici, a nakon smrti Franjine supruge, zajedno sa njegovim arhivom, predat na čuvanje Vazduhoplovnom muzeju u Beogradu. Nakon više decenija, saradnici Muzeja, u saradnji sa Centrom VAM iz Beograda i partizansko.info, digitalizovali su snimak i učinili dostupnim javnosti.
Na prvom snimku Franjo govori ukratko o svom ratnom putu. Na drugom snimku on pjeva prelijepu pjesmu kojom nas vraća u svoje vrijeme, glasom koji zadivljuje. Snimci su napravljeni s ljubavlju, prvenstveno za svoje najmilije. A diraju sve nas, jer putovali su do nas više od osam decenija!
Iako trenutno teško razumljivi, i, kao takvi, predstavljaju izazov za istorijske detektive i stručnjake digitalizacije zvuka, snimci su od velike važnosti za Partizanski spomenik, jer za sada predstavljaju jedini postojeći audio snimak nekog palog borca sa Partizanskog.
Snimke ćete prvi put moći poslušati prilikom izložbe Velike regionalne izložbe u Mostaru povodom 60 godina Partizanskog spomen-groblja.
Ploča sa glasom Franje Intihara nalazi se u arhivu Vazduhoplovnog muzeja u Beogradu. Zahvaljujemo na ustupljenom materijalu.
Pročitaj više o mostarskim pilotima: https://partizansko.info/tag/piloti
POVEZANI ČLANCI: