Jusuf M. ČEVRO, narodni heroj 

JUSUF (MUSTAFE) ČEVRO, rođen 15. februara 1914. godine u Mostaru. Krojač, igrač “Veleža”. Kao mladi krojački radnik rano se uključio u rad revolucionarne radničke omladine Mostara i sindikalne podružnice tekstilno-krojačkih radnika. Član KPJ od 1936, sekretar MK KPJ za Mostar od avgusta 1940. i član Oblasnog komiteta KPJ za Hercegovinu.

Bio je među prvim omladincima koji su dolazili u Radnički dom, i po zadatku partijskog rukovodstva radili na preuzimanju i stabilizaciji Doma, i obnavljanju sindikalnih organizacija. Kao predsednik sindikalne podružnice tekstilno-krojačkih radnika, organizovao je 1936. godine štrajk krojača, koji je trajao mjesec dana. Pomagao je štrajkove rudara, građevinara, mesara, i u njima uzimao učešće.

Po direktivi KPJ, putovao je u Konjic, Stolac, Trebinje i Sarajevo, radio na uspostavljanju veza i obnavljanju partijskih organizacija. U njegovoj kući bila je smeštena partijska tehnika Oblasnog komiteta KPJ za Hercegovinu, kojom je on rukovodio. Krajem juna 1940. godine, u Mostaru je održana partijska konferencija na kojoj je formiran Mesni komitet KPJ za Mostar, a on izabran za prvog sekretara. Iste godine izabran je i za člana Oblasnog komiteta KPJ za Hercegovinu.

U toku Aprilskog rata, 1941. godine u njegovoj kući održana je sjednica Mesnog komiteta KPJ za Mostar povodom ratne situacije i delovanja petokolonaša. Tada je riješeno da se, u ime Mjesnog komiteta KPJ, uputi delegacija komandantu Armije i skrene pažnja na djelovanje neprijatelja.

U kući Zlatke Vuković, supruge poznatog mostarskog preminulog revolucionara Gojka Vukovića, Jusuf je 31. jula održao sastanak s grupom komunista, na kome su razrađivani partijski zadaci u vezi s oružanom borbom. Ustaše su otkrile mjesto održavanja sastanka i izvršile napad. Grupa je tada pružila otpor, a Jusuf je uspio da pobegne, prepliva Neretvu i da se skloni. Ustaše su uspjele da ga uhapse, prema jednom svjedočenju:

„Čevru je policija uhapsila sutradan prilikom prebacivanja iz jedne kuće u drugu, u Donjoj mahali. Zašto se obukao u žensku muslimansku nošnju sa žarom, to mi nije jasno. Valjda je smatrao da će se tako preobučen najsigurnije prebaciti u drugi stan. Međutim, zaboravio je da promijeni svoje muške cipele i svoj malo trapavi muški hod. Tako smiješnog primijetila su ga djeca na ulici. Jedan dječačić je glasno uzviknuo: »Gledaj, Mujo obukao ženin zar i hoda ko budala! Hajdemo za njim!« Tu su se zadesila i dva agenta koji su kontrolisali taj kvart. Na dječije uzvike brzo su reagovali i potrčali za osobom u zaru. Tako su uhvatili Čevru i odveli ga u ustašku policiju“.

Čevrino hapšenje je teško palo partiji: „To je do tada bio najteži udarac partijskoj organizaciji, pošto je on poznavao gotovo cjelokupnu partijsku organizaciju, sve ljude u Partiji i oko nje. Bio je veoma umješan i sposoban sekretar, a uz to ne mnogo kompromitovan, tako da je legalno mogao da se kreće po Mostaru. Od njega je umnogome zavisilo kojim će se tempom čitava započeta reorganizacija Partije i njeno prevođenje na ratne uslove završiti i učvrstiti“

U ustaškom zatvoru u Mostaru, bio je strahovito mučen – vešali su ga za noge, tukli motkama, boli noževima, držali ga bez hrane dajući mu da pije samo slanu vodu. I pored toga ustaše nisu uspjele da od Jusufa iznude bilo kakve podatke o partijskoj organizaciji Mostara i njenom radu. Potpuno fizički uništenog i izmučenog, ustaše su ga, zajedno s Slobodanom Vukovićem, sinom revolucionara Gojka Vukovića streljale na mjestu Ovojci, kod sela Pologa, u blizini Mostara, 1. avgusta 1941. godine. Istog dana po Mostaru su istaknuti plakati o njihovom streljanju: „Zapovjedništvo ustaških bojni, Župa Hum i Dubrava, PROGLAS, uhvaćeni komunisti Slobodan Vuković, diplomirani tehničar, star 22 godine, pravoslavni iz Mostara, Jusuf Čevro, krojački pomoćnik,s tar 27 godina, musliman iz Mostara, su sudjelovali u napadu na Ustašku ophodnju. STRIELJANI SU. Za dom spremni, Mostar 1. kolovoza 1941.“

Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine FNRJ, 23. jula 1952. godine, proglašen je za narodnog heroja. Godine 1965. njegovi posmrtni ostaci su prenijeti i sahranjeni na Partizanskom groblju u Mostaru. Njegova bista je otkrivena u parku, nasuprot zgradi Opštinskog vijeća Saveza sindikata (Radničkog doma), 26. jula 1985. godine. Bista je nestala tokom ili nakon posljednjeg rata. Na Ovojcima je podignut spomenik streljanima na kojem su uklesana njihova imena.

U prilogu je kratka biografija narodnog heroja Jusufa Čevre (Refik Hamzić, “Mostarci narodni heroji Jugoslavije“, 1986. Izvor: CIDOM)