Luka D. KNEŽIĆ
LUKA (DUŠANA) KNEŽlĆ, rođen 18. oktobra 1913.*, profesionalni fotograf, predratni aktivista radničkog pokreta. Uhapšen i otpremljen u Lepoglavu zbog protestnog generalnog štrajka izazvanog zatvaranjem Radničkog doma u Mostaru i zabrane aktivnosti “Veleža”, međutim, pušten na intervenciju uglednih građana decembra 1940. Član KPJ od 1941, u Bataljonu od avgusta 1941. sa prvom grupom boraca, ekonom čete. Borac X hercegovačke brigade. Preživio četnički puč 1942. godine. Oktobra 1942. godine upućen u Bihać u Vrhovni štab. Poginuo u Šćitu kod Prozora marta 1943. „U dolini Rame nestao je Luka Knežić, fotograf iz Mostara, predratni komunista, često hapšen od policije, koji je svojim radom među omladinu u Radničkom domu unosio optimizam i vjeru u budućnost radničke klase, a kao ratnik vjeru u pobjedu (…)“.
Poznato je da je Luka napravio niz fotografija Mostarskog bataljona (“sačuvano je desetak iz 1942. godine”), ali njegov fond nije bio identifikovan do kraja.
U NOB-u je poginuo i Lukin mlađi brat Drago Knežić. Jedna ulica u Mostaru je nazvana po braći Knežić. Otac Dušan je bio poznati mostarski fotograf.
Iz sjećanja E. Ćemalovića:
„Posebno zanimljiva ličnost bio je Luka Knežić, stari komunista, ranije fotografski radnik u Mostaru. Kao ekonom, vodio je brigu o snabdijevanju i ishrani čete. Veš se prao, po mogućnosti, redovno, odnosno vršeno je »parenje« u buradima. Lukin ekonomat nalazio se u jednoj kućici u selu Bijela, nedaleko od Osnovne škole, gdje je Luka obično i spavao. Partijska organizacija Mostara nastojala je da što bolje opremi svaki odred koji je polazio za Boračko jezero. Skoro svaki borac odreda, prije polaska, bio je dobro opreman odjećom i obućom, obično je dobijao nekoliko košulja, čarapa i džemper(…) Naš ekonom Luka zaveo je režim da svi borci, koji dolaze iz Mostara, poslije javljanja komandi čete, moraju da se jave njemu i predaju mu svu rezervnu odjeću. Ta odjeća je prelazila u vlasništvo kolektiva i prilikom svakog narednog presvlačenja dijelila se bez obzira na donosioca. Dešavalo se da prilikom diobe veša mi dobijemo debele košulje »botanjače«, koje su uvijek nosili seljaci, a oni »naše« košulje. Na račun toga Mostarci su pravili šale. Na pokušaje da se dođe do svoje košulje, Luka je ostajao neumoljiv. On je radio tako da sve bude pravedno i jednako raspoređeno i da niko ne bude privilegovan. Dobro sam poznavao njegovog brata Dragu, bili smo razredni drugovi u gimnaziji i jedno vrijeme, do dolaska u odred, zajedno smo radili u skojevskoj organizaciji u Mostaru. Luka je bio izrazito visok čovjek, a Drago nizak.“
O Lukinoj pogibiji:
„U dolini Rame nestao je Luka Knežić, fotograf iz Mostara, predratni komunista, često hapšen od policije, koji je svojim radom među omladinu u Radničkom domu unosio optimizam i vjeru u budućnost radničke klase, a kao ratnik vjeru u pobjedu nad okupatorom i njegovim slugama. Pred bitku za Prozor dobio je trbušni tifus. Poslao mi je tada tri rolne foto-snimaka iz života našeg Bataljona. Komandant Radovan, u mojoj odsutnosti, tražeći papir u mojoj tašni, pronašao je foto-rolne i odmotao ih, jer nije imao pojma o filmu. Otišla su unepovrat sva tri filma, siguran sam najdragocjeniji foto-dokumenti o našem Bataljonu. Kad sam vidio šta je učinio, svađali smo se i skoro potukli. Luka je u agoniji tifusa izvršio samoubistvo.“
* Prema podacima u knjizi „Spomenica Mostara 1941-1945“, rođen je 1913. godine.
Ćemalović, Enver (1986): Mostarski bataljon, Mostar; grupa autora (1961): Hercegovina u NOB 1. dio, Beograd, Vojno delo; grupa autora (1986): Hercegovina u NOB 2. dio, Beograd; autora (1986): Hercegovina u NOB 4. dio, Beograd ; grupa autora: Spomenica Mostara 1941-1945; https://fotobih.ba/wp-content/uploads/2016/02/Fotografija-broj-6_opt_opt.pdf (str. 5)
članak: “Braće Knežića ulica”, Šefik Pašić (ustupio CIDOM)
Fotografija spomen-ploče: S. Demirović (2018.), fotografija palog borca: arhiv K.D. Miletić
Poznajete li detalje iz života ovog borca? Pošaljite nam vaše priče i fotografije. Sačuvajmo od zaborava!