brošura “Partizanski spomenik u Mostaru” (1980.)
knjiga “Spomenica Mostara 1941-1945.”
drugi dokument ili dokaz o spomen-ploči (na pr. fotografija)
Lazo T. RADIŠIĆ
LAZAR LAZO (TRIPKA) RADIŠIĆ, rođen 5. maja 1897*. u Mostaru, krojač, predratni borac za radnička prava i aktivista NOP-a u Mostaru. Funkcioner FŠK “Velež”. Uhapšen od Italijana, i interniran na Mamulu 1942. odakle je pušten zbog bolesti bubrega (po drugoj verziji, zbog kapitulacije Italije 1943). Vratio se za Mostar. Uhapšen je po drugi put prilikom premetačina u martu 1944. U jednoj su maskirani policajci pronašli predratnu značku RSK „Velež“ zbog čega su zaprijetili: „Znaš li ti šta ovo znači? Zbog ovoga ćeš da ispaštaš“. Lazo je uhapšen, otpremljen u logor Stara Gradiška, gdje je pogubljen 1944. godine.
Lazo je od početka ustanka uključio cijelu porodicu (suprugu Stanu, kćerku skojevku Savetu-Ganu, pa i staru majku Joku od 86 godina) u NOP. Njegova kuća je bila jedna od poznatih ratnih baza u Bjelušinama gdje su često navraćali kuriri. Marta 1942. godine, ranjenik Šćepo Pavlović je bio smješten kod Radišića u kući, gde ga je mjesec dana, do ponovnog izlaska početkom aprila, liječio dr Zvonko Marić. Kćerka Gana je zajedno sa djevojkom Tripe Uljarevića posjetila zatočenog oca u Mamuli, odnijela pošiljku od 38 paketa uhapšenim i deportovanim borcima i donijela vijesti o njihovom stanju. U jednoj anegdoti „Baba Joka je nekoliko puta prilikom premetačina ležala u krevetu sakrivši u njedra sanitetski materijal. Jednom prilikom je ·bilo dosta materijala, pa su joj navukli dvoje vojničke čaksire i stavili u krevet dok se pretres završio. U jednoj premetačini policajci su našli vojničku bluzu i kamu. – Šta je to, babo? – upitali su baku policajci. – To je moje, našla sam u brdu davno – rekla je ona (…)“ Supruga Stana je za sve vrijeme rata ispraćala borce i zajedno sa kćerkom Ganom čuvala stražu iznad kuće, pazeći da policijski agenti, koji su zalazili u Bjelušine i vinograd iznad kuće Radišića, ne zateknu borce u odlasku. I nakon Lazinog hapšenja, Stana i Gana su nastavile da pomažu NOP i prihvataju borce i kurire.
Omer Šaput, brat ubijenog Safeta Šaputa, 19. oktobra 1945. dao je izjavu, objavljenu kao „Zapisnik Gradske komisije za ispitivanje ratnih zločina okupatora i njihovih pomagača“ o Safetovom hapšenju u kojoj se spominje i Lazo Radišić. Svi uhapšeni su prošli sličnu golgotu:
„24. marta 1944. godine u Mostaru je bilo ustaško zaštitno redarstvo iz Sarajeva koje je u zajednici sa Mostarskom policijom provelo niz hapšenja. (…). Ova hapšenja su izvršili agenti i to šef zaštitnog redarstva Sarajeva Jakupović, agent Hafizović, Sušić Pavo (nečitko), te agent Mostarske policije Cvitanović. Naročito je bio zao ovaj Sušić Pavo a i ostali svi manje-više. Mislim da su svi agenti sada u bjegstvu. U Mostaru su zadržali u zatvoru još nekoliko pohapšenih mjesec dana, gdje su bili izvrtnuti strahovotim mukama i terorom. Mučili su ih trodnevnom glađu, davali im soli, mlatili šakama, nogama, pendrecima, mećali u takozvani „tramvaj“ i nakon mjesec dana ih otpremili u Staru Gradišku, u veliku kaznionu. Tu je bilo u grupi 12 muškaraca i 4 ženske iz Mostara. Od Mostara su bili profesor Alikalfić Mustafa, Zajko Mehić, Omer Mesihović, Lazo Radišić, Hadžiselimović Arif Sabitage, Čulajević Dušan, Bučuk (Mahmut, prim.a.), Osman Novo, moj brat Safet. Drugih se imena momentalno ne sjećam. Od ženskih su bili Fatima Balta, Fahira Ćišić, Dika Hadžić i Bera Ćemalović. (…)“
* Prema knjizi Spomenica Mostara 1941-1945.
http://rsdvelezmostar.blogspot.com/p/fk-velez.html; Konjhodžić, Mahmud (1981): “Mostarke”: fragmenti o revolucionarnoj djelatnosti i patriotskoj opredjeljenosti žena Mostara, o njihovoj borbi za slobodu i socijalizam, Opštinski odbor SUBNOR-a Mostar; Ćemalović, Enver (1986): Mostarski bataljon, Mostar; Halilbegović, Nihad (2006): Bošnjaci u jasenovačkom logoru, Sarajevo; Seferović, Mensur (2009): Zvijezde stajaćice, Zapisi o djevokama i majkama iz dva rata 1941-45 i 1991-95.; grupa autora (1961): Hercegovina u NOB 1. dio, Beograd, Vojno delo Fotografija Zapisnika: Halilbegović, Nihad (2006): Bošnjaci u jasenovačkom logoru, Sarajevo. Fotografija spomen-ploče: S. Demirović.
Poznajete li detalje iz života ovog borca? Pošaljite nam vaše priče i fotografije. Sačuvajmo od zaborava!