brošura “Partizanski spomenik u Mostaru” (1980.)
knjiga “Spomenica Mostara 1941-1945.”
drugi dokument ili dokaz o spomen-ploči (na pr. fotografija)
Evald S. ERLIH
EVALD (SIMONA) ERLIH zvani BRANKO, rođen 8. aprila 1915. u Brnu, Čehoslovačka. Inženjer rudarstva. Revolucionar i predratni aktivista radničkog pokreta. Po zaršetku Srednjotehničke škole u Sarajevu diplomirao je elektrotehniku u Pragu. Tamo je pripadao grupi naprednih jugoslovenskih studenata i postao sekretar društva „Matija Gubec”. Hapšen za vrijeme studija 1936. godine u Pragu kao pripadnik ilegalne jugoslovenske komunističke organizacije. Član KPJ od 1940. Zaposlivši se u Rudniku uglja u Mostaru, organizovao je radnički otpor. Mobilisan 1941, poslije rasula vraća se u Mostar i nastavlja ilegalnu političku aktivnost u rudniku. Italijanske vlasti ga hapse krajem 1942, te interniraju u logor u Dubrovniku. I u logoru je bio politički aktivan, koliko su prilike dozvoljavale, te je pod njegovim vođstvom krajem 1942. osnovan Oslobodilački front. U junu 1943. je prebačen u logor Kampor na Rabu, gdje je bio član logorskog komiteta KPJ. Tu organizuje politički rad među interniranom jevrejskom omladinom, sa zadatkom da što veći broj osposobi za učešće u NOB. Nakon kapitulacije Italije septembra iste godine postao je politički komesar Rapskog bataljona, zatim, nakon što se bataljon prebacio na kopno i Glavni štab NOV i POJ Hrvatske njegove borce uključio u VII banijsku diviziju, i komesar te divizije, te 8. udarne divizije. Poginuo je u borbi 20. ili 26. oktobra 1944. u selu Sadikovac kod Drežnika na Kordunu, u jednoj borbi prsa u prsa sa ustašama.
Zabilježen u literaturi 1942. godine kao podrška mostarskom NOP-u. Jednom prilikom je Džemal Bijedić pokušavao izaći u Mostarski bataljon preko Bijelog Polja: „Do Bijelog Polja dolazi na motoru prerušen u ribara, u dugim gumenim čizmama. Vozač motora je Erlih Evald, inženjer na Rudniku i član KPJ. Međutim, u Bijelom Polju su već jake snage Oružništva NDH i italijanskih vojnika. (…) Bijedić je primoran da se vrati u Mostar i do Mostarskog bataljona dođe drugim kanalom, par dana kasnije.“
1999. godine na Jevrejskom groblju u Mostaru je podignut spomenik holokausta, na kom je upisano i Evaldovo ime.
https://zbl.lzmk.hr/?p=3264; Jevrejski almanah 1961-1962, Savez jevrejskih opština Jugoslavije (isječak); Drago Karlo Miletić, članak „Italijanska reokupacija Mostara (septembar 1941 – juni 1943), Hercegovina br 7, str 119; Ivica Stojčić: članak „Revolucionarni rad u rudniku uglja u Mostaru od 1936. do 1943. godine“, Hercegovina br 2, str 319; http://www.most.ba/108/083.aspx ; grupa autora: Spomenica Mostara 1941-1945. Fotografije: Švob, Melita (2022): Židovi u ratu i poraću, Istraživački i dokumentacijski centar Cendo.
Fotografija: S. Demirović
Poznajete li detalje iz života ovog borca? Pošaljite nam vaše priče i fotografije. Sačuvajmo od zaborava!
