brošura “Partizanski spomenik u Mostaru” (1980.)
knjiga “Spomenica Mostara 1941-1945.”
drugi dokument ili dokaz o spomen-ploči (na pr. fotografija)
Drago D. PALAVESTRA
DRAGO (DUŠANA) PALAVESTRA, rođen 20. maja 1925. godine u Mostaru, đak Gimnazije. Član SKOJ-a od 1941, ilegalac, aktivni učesnik NOP u Mostaru. U Omladinskog odredu od jula 1943. Zarobljen na Kamenoj kod Mostara jula 1943. pri izlasku odreda iz Mostara. Javno obješen sa skojevcem Alijom Rizikalom u Mostaru 15. jula 1943. godine na trgu Musala, u parku pored hotela Neretva “radi sudjelovanja u partizanima”. Obojica su se pred smrt hrabro držali klicajući: “Živjela Komunistička partija Jugoslavije”, “Živio drug Tito”, “Živio Sovjetski Savez”. Prema nekim izvorima, “docnije su policajci, koji su prisustvovali suđenju i vješanju, pričali da je Palavestra, na ciničko pitanje, da li ima kakvih želja, odgovorio: — Želio bih da na banderama od Mostara do Berlina vise Nijemci.” U jednom članku je navedeno da su, po naređenju vlasti, tijela ostavljena tako do 23h 25. jula 1943. godine. Grupa skojevaca je pripremala otmicu obješenih drugova, ali su tijela bila neprekidno pod stražom.
Tih dana po ulicama grada bili su izlijepljeni oglasi komandanta SS odsjeka: »Na smrt vješanjem osuđeni su od Prijekog suda u Mostaru: Palavestra Drago, učenik, star 18 godina, iz Mostara; Rizikalo Alija, stolar, star 19 godina, neoženjen, iz Mostara. Palavestra je radio kao skupljač za partizane. Pod izlikom krivih činjenica namamio je svoje školske drugove u večernjim satima u okolicu Mostara, gdje su zatim redovito bili napadnuti od partizana i odvedeni… Rizikalo se nije odazvao pozivu Hrvatske vojske i time postao vojni bjegunac, te otišao u partizane.«
Opisan je kao “neustrašiv, mada mlad i neiskusan”. Posmrtni ostaci Drage Palavestre su nakon rata preneseni i sahranjeni na Partizanskom spomen-groblju u Mostaru (izvor: arhiv Radmila Brace Andrića). Na mjestu pogibije Drage i Alije nakon rata je podignuto Spomen-obilježje. Dragino ime je takođe bilo zabilježeno na spomen-ploči u Mostarskoj gimnaziji. Ploča je uklonjena početkom ratnih zbivanja 1992-1995. Jedna ulica u Mostaru je poslije rata nazvana po Dragi.
grupa autora: Spomenica Mostara 1941-1945; Ćemalović, Enver (1986): Mostarski bataljon, Mostar; Seferović, Mensur (1964): Partizanski kolopleti, „Narodna armija“, Beograd; grupa autora (1961): Hercegovina u NOB 1. dio, Beograd, Vojno delo ; група аутора (1986): Херцеговина у НОБ, Београд ; https://www.tacno.net/mostar/dani-antifasizma-u-mostaru-2/ ; Seferović, Mensur (1958): “Bataljon u okupiranom gradu”, Sarajevo; Seferović, Mensur: Mostarski kolopleti, edicija “Mostar u borbi za slobodu”, knjiga 8, Mostar; http://www.most.ba/091/015.aspx; https://poskok.info/mostarke-u-doba-okupacije-sloboda-nije-stigla-iz-bajke/; http://istorijskenovine.unilib.rs/view/index.html#panel:pp|issue:UB_00064_19520603|article:article587|page:6|block:ComposedBlock46 ; http://istorijskenovine.unilib.rs/view/index.html#panel:pp|issue:UB_00064_19450710|page:2|query:%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BE%20%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0 ; članak “Ulica Drage Palavestre” Š Pašić (ustupio CIDOM)
Fotografije: S. Demirović (2018), https://www.youtube.com/watch?v=zl3W0gy7x5I&ab_channel=KnjOrg; https://www.xiwl.com/w/index.php/Mostar_-_Spomenik_Aliji_Rizikalu_i_Dragi_Palavestri ; https://znaci.org/fotografija.php?br=10620; https://znaci.org/fotografija.php?br=10559
Poznajete li detalje iz života ovog borca? Pošaljite nam vaše priče i fotografije. Sačuvajmo od zaborava!
